1 września 1939 r. o godzinie 4.45 rozpoczęła się II wojna światowa. Wojska niemieckie uderzyły na Polskę wzdłuż całej granicy polsko-niemieckiej, a także z terenów Moraw i Słowacji. Łączna długość frontu wynosiła 1 600 km.
„Zwracam się do wszystkich obywateli Państwa w głębokim przeświadczeniu, że cały Naród w obronie swojej Wolności, Niepodległości i Honoru skupi się dookoła Wodza Naczelnego i Sił Zbrojnych oraz da godną odpowiedź napastnikowi, jak to już się nieraz działo w historii stosunków polsko-niemieckich” czytamy w orędziu ówczesnego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego.
Symbolem walki o wolność, była obrona składnicy wojskowej na Westerplatte. Dwustu pięciu żołnierzy przez siedem dni stawiało opór sile trzech tysięcy czterystu żołnierzy niemieckich. Bohaterstwo obrońców Westerplatte zachęcało do dalszej walki cały kraj. 17 września do konfliktu zbrojnego przeciwko Polsce przyłączyła się również Armia Czerwona.
II wojna światowa zakończyła się 6 października 1945 r. Według szacunków w walkach z Wermahtem zginęło 66 tysięcy polskich żołnierzy i oficerów, 134 tysięcy zostało rannych, a około 420 tysięcy dostało się do niewoli. Polska flota wojenna została zniszczona, w większości w trakcie walki o wybrzeże.
Grudziądzanie upamiętniając tamte wydarzenia złożyli kwiaty na Rynku oraz pod pomnikiem rotmistrza Witolda Pileckiego.
